Spis treści:
Artykuł | Pozostałe artykuły
Ból brzucha i gorączka u dziecka – przyczyny. Co podać?
Spis treści:
Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Ból brzucha i gorączka u dziecka są jednymi z najpowszechniejszych dolegliwości małych pacjentów i najczęstszych przyczyn wizyt u pediatry. Skąd się biorą i co mogą oznaczać? Jak zwalczać objawy?
Przyczyny bólu brzucha i gorączki u dziecka
Dziecięce organizmy wymagają szczególnego traktowania, ponieważ są delikatniejsze, nie w pełni jeszcze ukształtowane i mniej odporne na działanie rozmaitych czynników, również chorobotwórczych. Każde dziecko przychodzi co prawda na świat z tzw. odpornością nieswoistą (inaczej wrodzoną), która jest dziedziczona i kształtowana już na etapie płodowym. Chroni ona organizm jedynie w pewnym stopniu. By ochrona była skuteczniejsza, potrzebna jest również odporność nabyta (swoista), budowana właściwie przez całe życie, poprzez wytwarzanie antygenów w trakcie przebytych infekcji i chorób. To dlatego pierwsze lata życia obfitują w różnego rodzaju zakażenia, stany zapalne i inne dolegliwości, często z towarzyszeniem gorączki, będącej naturalną obronną odpowiedzią organizmu.
Powszechnym „duetem” dotykającym najmłodszych pacjentów jest ból brzucha i gorączka. Dlaczego? Otóż przewód pokarmowy człowieka stale narażony jest na kontakt z czynnikami pochodzącymi z zewnątrz – pożywieniem oraz wszelkimi drobnoustrojami, które je zasiedlają. Dziecięcy przewód pokarmowy, jako mało jeszcze odporny, łatwo poddaje się działaniu wirusów czy bakterii i w ten sposób rozwijają się różnego rodzaju infekcje.
Najczęstszą przyczyną bólu brzucha i gorączki u dziecka są zatem zakażenia przewodu pokarmowego, w tym – zatrucie pokarmowe (przeważnie zakażenie bakteryjne) i grypa żołądkowa (podłoże wirusowe). Przy takich objawach doraźnie można podać ibuprofen, który jednocześnie uśmierzy ból i obniży temperaturę ciała, jednak nie powinno to być jedyne postępowanie. Zaobserwowanie symptomów (oraz podawanie ibuprofenu) powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem.
Objawy bólu brzucha i gorączki u dziecka
Rozpoznawanie różnego rodzaju dolegliwości łatwiejsze jest u dzieci starszych, które potrafią zlokalizować ich źródło, nazwać je i zakomunikować opiekunom pogorszenie samopoczucia. Największy problem mają rodzice małych dzieci i niemowląt, które nie potrafią jeszcze wyartykułować, co się z nimi dzieje. Jak rozpoznać gorączkę i ból brzucha u dziecka?
Gorączkę stosunkowo łatwo jest wykryć korzystając termometru. Należy jednak odpowiednio dobrać miejsce pomiaru w zależności od wieku dziecka. U noworodków rekomendowaną metodą pomiaru jest termometr elektroniczny lub ciekłokrystaliczny pod pachą. U niemowląt powyżej 6 miesiąca życia - termometr na podczerwień do ucha, termometr elektroniczny lub ciekłokrystaliczny pod pachą bądź termometr elektroniczny w odbycie. Młodsze dzieci, czyli poniżej 5 roku życia mogą mieć mierzoną temperaturę w miejscach podobnie jak u niemowląt. Do pomiaru temperatury u dzieci powyżej 5 roku życia, które współpracują może służyć termometr elektroniczny w ustach lub termometr na podczerwień do ucha.
Warto podkreślić, że definicja gorączki zmienia się wraz z miejscem dokonywania pomiaru. I tak mierząc temperaturę w odbycia gorączka występuje przy temperaturze większej lub równej 38 stopni. W ustach oraz w uchu (na błonie bębenkowej) powyżej 37,6 stopni. Pod pachą temperatura powyżej 37,4 stopnia określana jest już jako gorączka.
Gorączce mogą towarzyszyć rumieńce i tzw. „szkliste oczy”, uczucie rozbicia, płaczliwość, pogorszenie stanu ogólnego. Trudniej niż gorączkę lub stan podgorączkowy rozpoznać u dziecka ból brzucha (jeśli samo nie zgłasza ono dolegliwości). U najmłodszych pacjentów objawia się on często charakterystycznym wyprężaniem ciała lub podkurczaniem nóg. Takie mimowolne, nagłe zmiany pozycji mogą świadczyć o bólu w obrębie jamy brzusznej. Do tego z reguły dochodzi:
- płaczliwość,
- rozdrażnienie,
- obniżenie lub brak apetytu.
Niekiedy bólom brzucha towarzyszą inne objawy żołądkowo-jelitowe, w tym:
- mdłości,
- wymioty,
- biegunka lub zaparcia.
Jak leczyć ból brzucha i gorączkę u dziecka?
Objawów, takich jak ból brzucha i podwyższona temperatura ciała u dziecka nie powinno się lekceważyć. Szczególnie, kiedy towarzyszą im wymioty lub biegunka, szybka konsultacja lekarska jest konieczna, ponieważ w krótkim czasie może dojść do groźnego odwodnienia organizmu. Bardzo ważne jest wtedy uzupełnianie płynów poprzez częste podawanie niewielkich objętości doustnych płynów do nawadniania doustnego, których skład został specjalnie skomponowany.
Na gorączkę i ból brzucha można doraźnie zastosować środki przeciwbólowe, jednak nie może to być postępowanie zastępujące leczenie. Ma ono na celu jedynie zniwelowanie dokuczliwych objawów. Jedną z substancji najczęściej wybieranych w celu uśmierzenia bólu i zbicia gorączki jest ibuprofen.
Leki dla dzieci z jego zawartością występują pod postacią czopków, syropów i tabletek. Czopki są formą najbezpieczniejszą do stosowania u niemowląt od 3 miesiąca życia, ponieważ nie niosą ryzyka zachłyśnięcia, mogą jednak nie sprawdzić się przy biegunce. Syropy dla dzieci z ibuprofenem mają z kolei słodki, przyjemny smak i z reguły są chętnie przyjmowane nawet przez najmłodszych pacjentów. Ich właściwe i bezpieczne dawkowania umożliwia dołączona do opakowania strzykawka z podziałką na ml. Ibuprofen jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym i jego stosowanie jest stosunkowo bezpieczne, jednak w przypadku dzieci nie powinno się podawać go bez konsultacji lekarskiej. W przypadku bólu brzucha wywołanego biegunką lub zatruciem pokarmowym podawanie substancji może być błędem, dlatego postępowanie powinno zawsze zależeć od oceny i wskazań lekarza.
Bibliografia:
- Chpl: Ibuprofen
- M. Karaźniewicz, Cztredzieści lat doświadczeń stosowania ibuprofenu w lecznictwie, w: Nowiny Lekarskie 2007, 2007, 76, 2, 195-197 https://jms.ump.edu.pl/uploads/2007/2/195_2_76_2007.pdf [03.10.2022]
- U. Grata-Borkowska, D. Pokorna-Kałwak, A. Mastalerz-Migas, Bóle brzucha u dzieci – diagnostyka różnicowa i postępowanie terapeutyczne w POZ, w: Lekarz POZ 2/2016
Konsultacja merytoryczna: lekarz pediatra Marta Kowalska
