Bolesne ząbkowanie

Pytania, na które czytelnik znajdzie odpowiedź w tekście:

• Czy należy się niepokoić gdy dotychczas pogodny niemowlak zaczyna być marudny, źle śpi, jest w kiepskim humorze i bez przerwy gryzie swoje palce?
• Kiedy zaczyna się ząbkowanie?
• Jakie powinny być odstępy pomiędzy wyrzynaniem się kolejnych ząbków?
• Jak można pomóc dziecku, które ząbkuje i ciągle chce gryźć dostępne pod ręką przedmioty?
• Czym można posmarować bolące dziąsła gdy niemowlę ząbkuje?

Wstęp:

Zanim jakże uroczy, bezzębny uśmiech niemowlaka zamieni się w jeszcze piękniejszy z białymi ząbkami, dziecko i jego rodziców czeka kilka trudnych tygodni. Maluszek zmienia swoje zachowanie, jest marudny i płaczliwy, nie chce jeść i często budzi się w nocy. Każde dotknięcie dziąsła jest bolesne, stają się one bardzo wrażliwe. U niektórych dzieci pierwszy ząbek pojawia się niespodziewanie, jednak u większości ząbkowaniu towarzyszy płacz i bolesność.

Definicje:

Ząbkowanie jest naturalnym, fizjologicznym okresem rozwoju uzębienia, w czasie którego ząb wyrzyna się aż do pojawienia się na powierzchni dziąsła gdzie pozostaje do czasu pojawienia się zębów stałych.

Obraz kliniczny i przyczyny:

Objawy zwiastujące ząbkowanie: Około 3-4 miesiąca życia pojawiają się nasilone ślinienie i ssanie palców. Dziecko wkłada do buzi i gryzie rączki, zabawki i inne będące w zasięgu przedmioty. Nad obszarem wyrzynającego się ząbka pojawia się obrzęk, niewielka czerwona i biała plamka. Czasami pojawia się niewielki stan zapalny lub krótkotrwałe krwawienie z dziąsła. Z powodu rozpulchnienia dziąseł dochodzi do osłabienia miejscowej odporności. Rozpulchnione śluzówki są podatne na infekcje.

Objawy towarzyszące ząbkowaniu:

• płaczliwość;
• obfite ślinienie;
• obrzmienie i bolesność dziąseł;
• maceracja i zaczerwienienie skóry wokół ust i na policzkach;
• luźne stolce;
• niespokojny sen;
• krótko trwające stany gorączkowe do 38^oC.

Czas i kolejność wyrzynania się podlega zwykle pewnemu uporządkowaniu. Na prawidłowy proces
wyrzynania się zębów mlecznych ma wpływ odżywianie się mamy w czasie ciąży i karmienia, żywienie dziecka, płeć i klimat. Zwykle szybciej ząbkują dziewczynki niż chłopcy, a wcześniaki średnio o miesiąc później niż dzieci urodzone o czasie. Pierwsze ząbki pojawiają się między 3 a 12 miesiącem życia. Nie jest to jednak regułą.

Każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym rytmie. Nie warto niepokoić się jeśli dziecko wyprzedza lub pozostaje w tyle za rówieśnikami. Zarówno wczesne jak i późne wyrzynanie ząbków może być rodzinne. Dla stanu uzębienia korzystniejsze jest nawet późniejsze ząbkowanie ze względu na lepszą mineralizacje zębów (ochrona przed próchnicą). Dopiero gdy dziecko ma już 12 miesięcy, a nie rozpoczęło ząbkowania wskazana jest konsultacja z lekarzem. Niektóre dzieci mogą rodzić się z jednym zębem (tzw. zęby wrodzone).

Na pełny zestaw zębów mlecznych składa się łącznie 20 zębów: 8 siekaczy, 4 kły, 8 zębów trzonowych. Komplet mleczaków pojawia się u dziecka 2 – 2,5 letniego. Ok. 6. roku życia zęby te wypadają, a na ich miejsce pojawiają się zęby stałe.

Kiedy i gdzie szukać pomocy lekarskiej?

Jeżeli twoje dziecko ząbkuje, skontaktuj się ze swoim lekarzem rejonowym (lekarz rodzinny lub pediatra):

• jeśli temperatura ciała znacznie przewyższa 38^oC i trwa dłużej niż 48 godzin;
• jeśli zmiany na śluzówkach jamy ustnej rozlewają się lub przyjmują postać krwotoczną lub nadżerkową;
• jeśli dziecko całkowicie odmawia przyjmowania pokarmów, zwłaszcza płynów;
• jeśli pojawiają się oznaki infekcji dróg oddechowych - katar, kaszel, utrudnione oddychanie;
• jeżeli pojawia się biegunka.

Tylko w wyjątkowych przypadkach potrzebna jest pomoc stomatologa (brak oznak ząbkowania po 12 miesiącu życia).

Co można zrobić w warunkach domowych?

Dolegliwości związane z wyrzynaniem pierwszych ząbków mogą mieć charakter miejscowy: obrzęk i ból dziąseł, wzmożone ślinienie lub ogólny: podwyższona temperatura, spadek apetytu, luźniejsze stolce. Jak możemy pomóc bez środków farmakologicznych?

• Dać coś do gryzienia: gryzak wypełniony żelem schłodzony w lodówce. Uwaga! Nie zamrożony!
• Masować dziąsła dziecka palcem lub specjalną silikonową szczoteczką założoną na palec lub namoczoną w wodzie ściereczką.
• Do jedzenia pokarm o półpłynnej konsystencji i nieco chłodniejszy niż zwykle, dużo picia. Dzieci karmione piersią częściej przystawiać do piersi, karmione sztucznie częściej przepajać dodatkową porcją wody.

Dopiero gdy takie działanie nie pomoże stosujemy żele o miejscowym działaniu przeciwbólowym i znieczulającym. Są one dostępne w aptekach bez recepty. Najczęściej są to preparaty złożone i zawierają znieczulająco działającą lidokainę z dodatkiem wyciągów ziołowych (rumianek, tymianek) o działaniu odkażającym i przeciwzapalnym. Ostatecznie można posmarować dziąsła dziecka zawiesiną o działaniu przeciwbólowym zawierającym paracetamol lub ibuprofen. Jeśli niemowlę z powodu bólu bardzo płacze i nie może spać, podajemy mu środek przeciwbólowy w syropie lub czopku w standardowej dawce przeciwbólowej według opisu na opakowaniu (w przeliczeniu na aktualną masę ciała).

— Dr n. med. Alicja Żabka

Do góry