Spis treści:
Artykuł | Pozostałe artykuły
Bóle wzrostowe – u dzieci i nastolatków. Co pomaga?
Spis treści:
Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Bóle wzrostowe to dolegliwość dość powszechna u dzieci i nastolatków objawiająca się atakami bólu zlokalizowanego najczęściej w obrębie kończyn dolnych. Jak rozpoznać bóle wzrostowe i jak pomóc dziecku, kiedy się pojawią?
Jak wyglądają bóle wzrostowe?
Bóle wzrostowe nie są dolegliwością groźną i – wiążąc się z intensywnym wzrostem kości – mają fizjologiczne podłoże. Jak wyglądają i jak rozpoznać je u dziecka? Nie występują one nieprzerwanie, mają raczej charakter napadowy, trwają najczęściej od kilku minut do pół godziny. Jednak zdarza się, że przy silniejszym ataku ból utrzymuje się nawet przez kilka godzin. Objawy przeważnie pojawiają się w porze wieczornej lub nocą, przerywając spokojny sen. Dzieje się tak dlatego, że organizm produkuje największą ilość hormonów wzrostu właśnie podczas snu. Ponadto kości mają tendencję do wzrostu skokowego – czyli rosną w dość nieregularny sposób. Można to zaobserwować, systematycznie mierząc dziecko. Zdarza się, że przez jakiś czas nie rośnie ono wcale, a później nagle przybywa mu nawet kilka centymetrów w krótkim czasie. Za nagłym i szybkim wzrostem kości nie nadąża okostna, czyli włóknista błona pokrywająca kość od strony zewnętrznej, pełniąca wobec niej funkcję ochronną. To właśnie może powodować dolegliwości bólowe.
Dolegliwości te zwykle występują symetrycznie, choć niekiedy dzieci skarżą się na ból wyłącznie w jednej kończynie. Do takiego stanu rzeczy może przyczyniać się zmęczenie, nadwyrężenie czy niewygodna pozycja spania.
Ataki bólu wzrostowego u dzieci i u nastolatków mogą mieć różną częstotliwość i natężenie. Jak wspomniano powyżej, przeważnie pojawiają się w momentach szybkiego wzrostu ciała, ale mogą się zdarzyć w okresie zatrzymania wzrostu. Bywa, że okresowo występują one co noc, a później następuje długa przerwa. Jeśli bóle pojawiają się często, długo nie ustępują, towarzyszą im inne niepokojące objawy takie jak gorączka, obrzęk stawu, ocieplenie bolesnego miejsca, należy skonsultować je z lekarzem celem dokładnego ustalenia ich przyczyny.
W jakim wieku występują bóle wzrostowe?
Bóle wzrostowe charakterystyczne są dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale też dla nastolatków. Najczęściej pojawiają się między trzecim a dwunastym rokiem życia, choć zdarzają się też w późniejszym wieku. Wzrost jest kwestią indywidualną, dzieci rosną nieregularnie i nierówno. Bywa, że między rozwijającymi się prawidłowo, zdrowymi równolatkami jest kilkanaście centymetrów różnicy, co nie jest powodem do niepokoju.
To, w jakim wieku bóle wzrostowe się pojawiają, zależy w pewnej mierze właśnie od tego, kiedy dziecko rośnie najszybciej. Chłopcy z reguły rosną dłużej niż dziewczynki, często jeszcze w wieku licealnym, dlatego i bóle wzrostowe mogą u nich pojawiać się później, choć ogólny procent występowania dolegliwości jest podobny u pacjentów obu płci.
U pacjentów najmłodszych dolegliwości bólowe są najtrudniejsze do rozpoznania. Kiedy dotykają dziecko trzyletnie, nie zawsze potrafi ono w ogóle nazwać problem, a nawet go sobie uświadomić. Czasem więc ból objawia się jedynie płaczliwością i ogólnym rozbiciem, a maluch nie jest w stanie zlokalizować jego źródła. Dzieci starsze bez problemu sygnalizują ból, choć niekiedy też mają kłopot z jego konkretną lokalizacją i wskazują np. połączenia stawowe, które nie są źródłem bólu wzrostowego.
Co pomaga na bóle wzrostowe?
Bóle związane ze wzrostem kości mogą być dla dziecka przykre i uciążliwe. Kiedy powtarzają się często, budząc je w nocy, mogą też przyczynić się do niewyspania i zmęczenia. Dlatego warto wiedzieć, co na bóle wzrostowe u dzieci jest skuteczne i może przynieść szybką ulgę w razie pojawienia się dolegliwości.
Kiedy rodzice mają pewność, że podłoże bólu ma charakter fizjologiczny, mogą spróbować domowych metod na jego zwalczanie.
Do najbardziej sprawdzonych należą:
- masaż – delikatny masaż kończyn w miejscu objętym dolegliwościami pozwala na rozluźnienie mięśni i ścięgien, przynosi im odprężenie, ale też poprawia ukrwienie i dotlenienie tkanek,
- ciepłe okłady – okładanie bolących miejsc ręcznikiem zanurzonym w ciepłej wodzie przynosi podobny efekt, co masaż; należy pamiętać, że woda nie może być zbyt gorąca, szczególnie u najmłodszych dzieci, których skóra jest bardzo wrażliwa na poparzenia i podrażnienia,
- ciepła kąpiel – również daje efekt rozluźniający; sprawdza się, kiedy bóle występują wieczorem, zanim dziecko zapadnie w sen,
- aktywność fizyczna w ciągu dnia – mięśnie i ścięgna podczas regularnego ruchu zwiększają swoją elastyczność, co zapobiega występowaniu dolegliwości bólowych; wysiłek jednak nie powinien być zbyt intensywny, ponieważ nadmierne zmęczenie nóg może wzmagać ich bóle w nocy,
- prawidłowa dieta, bogata w witaminę D wspierającą kościec (nabiał, ryby, niektóre warzywa) oraz suplementacja witaminy D.
Kiedy masaże, okłady lub ćwiczenia nie są wystarczające lub gdy dziecko skarży się na silny ból, warto podać mu niesteroidowe środki przeciwbólowe w postaci czopków, syropu lub tabletek, w zależności od wieku dziecka, pamiętając jednak, ze jeśli ból nie ustępuje po lekach lub trwa zbyt długo należy skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia:- M. Drwięga, Ból kolana u dziecka bez urazu https://www.drmick.pl/wp-content/uploads/2019/10/B%c3%b3l-kolana-u-dziecka-cz1.pdf [29.03.2021]
- M. Misztal, E. Tuszkiewicz-Misztal, Bóle wzrostowe u dzieci?, w: Przegląd Reumatologiczny 2009, nr 2 (26) https://www.przegladreumatologiczny.pl/ble_wzrostowe_u_dzieci [29.03.2021]
Konsultacja merytoryczna: lekarz pediatra Joanna Kosielska
