Ból ucha u dziecka. Jak pomóc?

Spis treści:

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

Ból ucha u dziecka to dokuczliwa dolegliwość przyczyniająca się do dużego dyskomfortu i znacznego pogorszenia ogólnego samopoczucia. Co robić, gdy się pojawi? Jak rozpoznać ją u najmłodszych pacjentów?

Objawy bólu ucha u dziecka

Ból ucha jest dość powszechną dolegliwością u dzieci, nawet tych najmłodszych. Kiedy dotyka starsze dzieci – te powyżej czwartego roku życia – z reguły są one w stanie zlokalizować źródło bólu i zasygnalizować je rodzicom. Niestety dzieci młodsze często mają z tym problem i nie potrafią rozpoznać, co jest źródłem ich złego samopoczucia. Dlatego każdy rodzic powinien wiedzieć, czym objawia się ból ucha u dziecka.

Do najczęstszych objawów należą:

drażliwość lub płaczliwość,
utrudnione zasypianie spowodowane bólem,
uczucie rozbicia,
niepokój,
częste dotykanie ucha i jego okolic,
gorączka.

Gorączka nie występuje zawsze, ponieważ ból ucha u dziecka nie musi towarzyszyć stanowi zapalnemu. Niemniej jednak, nawet przy zaobserwowaniu innych objawów, bez pojawienia się gorączki, należy sprawdzić, czy ich przyczyną nie jest dolegliwość zlokalizowana wewnątrz ucha.

Dość powszechny jest ból ucha u dziecka przy katarze, ponieważ górne drogi oddechowe i ucho środkowe połączone są trąbką słuchową- kanalikiem, przez który patogeny łatwo się przemieszczają. Oprócz tych przemieszczających się patogenów, wywołujących stan zapalny ucha, może dojść do zaburzenia drożności trąbki słuchowej co powoduje wzrost ciśnienia w uchu i w konsekwencji również ból.

Jak sprawdzić, czy dziecko boli ucho?

Ból ucha u dziecka nie zawsze zostaje od razu zauważony przez rodzica, co może powodować przewlekanie się procesu zapalnego. Jak sprawdzić, czy powodem gorszego samopoczucia i drażliwości jest ból ucha?

Na początek warto samemu zajrzeć do ucha dziecka, nie używając do tego jednak żadnych narzędzi (wkładanie czegokolwiek do ucha, zwłaszcza, jeśli w jego wnętrzu coś dzieje może prowadzić do uszkodzeń, podrażnień, stanu zapalnego itd.). Obserwację prowadzi się z zewnątrz, warto jedynie zadbać o odpowiednie oświetlenie oraz nieco odciągnąć małżowinę uszną ku tyłowi, aby uwidocznić przewód słuchowy zewnętrzny. Bolesności ucha często towarzyszy zaczerwienienie lub nadmierne wydzielanie woskowiny. Objawy takie mogą świadczyć o infekcji i dolegliwościach bólowych.

W przypadku zaobserwowania u dziecka bólu ucha lub jakichkolwiek wątpliwości z tym związanych, należy udać się do lekarza na konsultację. W większości przypadków wystarczy wizyta u lekarza rodzinnego lub pediatry, w innych przypadkach konieczna może okazać się konsultacja laryngologiczna. Lekarz przeprowadza z reguły badanie otoskopowe (polega ono na wziernikowej obserwacji błony bębenkowej), na podstawie którego wyciąga wnioski.

Ból ucha dziecka bez gorączki

Dolegliwości bólowe uszu mogą mieć bardzo różne podłoże:

obecność ciała obcego wewnątrz ucha (w przewodzie słuchowym zewnętrznym),
urazy mechaniczne,
tzw. przewianie – narażenie na nagłą zmianę temperatury lub działanie wiatru czy wilgotnego powietrza (uszy są na nie szczególnie wrażliwe, ponieważ nie posiadają ochronnej tkanki tłuszczowej),
nadmierne gromadzenie się woskowiny i powstawanie tzw. czopów woskowinowych,
katar,
infekcje i stany zapalne,
zatkanie trąbek słuchowych.

Nawet, kiedy ból spowodowany jest stanem zapalnym ucha zewnętrznego lub środkowego, nie zawsze towarzyszy mu gorączka, a wskazywać na niego mogą tylko pozostałe objawy.

Bóle ucha u dziecka niekiedy w ogóle nie są związane z zapaleniem ani nawet żadną infekcją. Mogą prowadzić do nich na przykład urazy mechaniczne, u niemowląt związane z niekontrolowanymi ruchami rąk, uciskiem podczas spania itp. U starszych dzieci zdarza się obecność ciała obcego będąca skutkiem wkładania do ucha drobnych przedmiotów (małych klocków, koralików itp.).

Bolące ucho nie zawsze wiąże się więc ze wzrostem temperatury ciała, ale nawet wtedy powoduje dyskomfort, ogólne rozbicie i przyczynia się do złego samopoczucia ogólnego.

Co na ból ucha u dziecka?

Dolegliwości bólowe zlokalizowane w uchu – szczególnie u najmłodszych pacjentów – powinny zostać skonsultowane z lekarzem w celu dokładnego ustalenia ich przyczyny oraz podjęcia odpowiedniego leczenia.

W przypadku, kiedy dolegliwości wywołane są obecnością ciała obcego, podstawą leczenia jest jego usunięcie oraz późniejsze łagodzenie ewentualnych, wywołanych przez nie podrażnień. Jeśli ból utrzymuje się mimo usunięcia ciała obcego, podaje się środki przeciwbólowe (u niemowląt – na przykład w formie czopków doodbytniczych, u dzieci starszych – w formie syropu).

Jak pomóc, gdy ból ucha u dziecka wywołany jest stanem zapalnym? Niekiedy niezbędna okazuje się antybiotykoterapia – miejscowa lub ogólnoustrojowa. Wspomagająco stosuje się zwykle środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, by niezwłocznie zniwelować objawy i przynieść ulgę. Niektóre z tych środków wykazują również działanie przeciwzapalne, co wspiera leczenie przyczyny dolegliwości.

Kiedy ból ucha pojawia się u dziecka, najlepiej jest bezzwłocznie skonsultować dolegliwość z lekarzem. Do momentu wizyty warto podać środki przeciwbólowe, by zniwelować przykre objawy i nie podawać samodzielnie żadnych leków do ucha.

Konsultacja merytoryczna: lekarz pediatra Joanna Kosielska

Bibliografia:

W. Brzoznowski, Zapalenie ucha u dzieci http://www.nzoz-omega.pl/wp-content/uploads/2015/03/Zapalenie-ucha-u-dzieci.pdf [11.03.2021]
J. Kuczkowski, Aktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego, w: Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 4, 287–29

Justyna Gabrysiak-Kula

Tagi:

Artykuł